Eindelijk: Een hydrografische echolood aan boord!

                                                             tekening: J. Kreffer

De taak van de Dregboten was om ondieptes in kaart te brengen. Zandbanken, riffen of wrakken.
Oorspronkelijk gebeurde dit in 1950 door een Dreglijn tussen twee Dregboten op een bepaalde diepte onder water te spannen, en daar een stuk zee mee af te varen. Stak er iets boven de ingestelde diepte van de dreglijn uit, dan "haakte" die, en wist je dat het daar minder diep was. Veel werk en weinig informatie over hoe diep het was waar de lijn niet haakte.
Tijd voor de moderne tijd, met een apparaat in plaats van een draad.

Met een draad kan je wel makkelijk een object onder water vinden, maar je brengt het profiel van de bodem niet in beeld. Dat gaat beter met een dieptemeter, liefst een schrijvende zodat je de informatie ook vastgelegd hebt voor verdere verwerking.

KH MS 26 tegen het achterschot van een Dregboot, foto J. Kreffer

We wisten dat er aan boord van de Dreg IV, en aan boord van minstens twee van de drie Dregboten die in Nieuw Guinea geweest waren, een schrijvende dieptemeter, een echolood, geïnstalleerd was. Wanneer, dat is niet helemaal duidelijk, maar vermoedelijk ergens in de jaren '50.
We weten ook uit foto's en tekeningen wat voor dieptemeter dat geweest is.
Een Kelvin Hughes MS 26. Dat was een engels apparaat, van een firma met een uitstekende reputatie, dat veel gebruikt werd voor hydrografisch onderzoek.
Zie: https://cdn.kelvinhughes.com/upload/pdf/articles/echo-sounders.pdf

De MS 26, besproken in het blad van de ...

 stichting Historisch Materiaal Radio Holland.

Voor meer informatie over zo'n apparaat op de Dregboten, zie ook:
http://dregiv.blogspot.com/2013/03/dreg-en-diepte.html#more
Zolang we de boot hebben, staat zo'n dieptemeter op ons verlanglijstje.
We weten dat de kans dat je er een tegen komt miniem is. En de kans dat hij het ook gaat doen is nog kleiner. Dat lijkt op Mission Impossible.
Een aantal jaren geleden tijdens een bezoek aan Den Helder vertelde Jan Brouwer aan boord van museumschip Abraham Crijnssen dat hij op de diverse Marineschepen deze systemen in onderhoud had gehad, ook op de Dregboten.

De KH MS 26 met onderaan de twee potten zoals die ook
 in de Dreg IV zitten, nu zonder receiver en transmitter.
Documentatie Kelvin Hughes.

De Dregboten werden alleen in voorjaar en zomer ingezet om minder last te hebben van wind en golven. Daarom bouwde hij elke herfst de zender en ontvanger uit, uit de daarvoor in het vooronder aangebrachte potten, en bouwde ze eind maart weer in. Dit om ze te beschermen tegen vorstschade.
Daarna moesten ze ingeregeld worden. Veel apparatuur met veel gedoe.

Een wonder van instrumentmakerskunst, veel mechaniek en
veel onderdelen. Een MS van Kelvin Hughes.
Documentatie Kelvin Hughes. 

We vinden dat de Dreg IV niet compleet is als er geen MS 26 aan boord kan komen, het hoort bij de functie die de boot had.
Al was het maar de kast met de schrijver, voor het idee.
Hier over op internet informatie verzamelend, kom je nog wel eens iemand tegen.
Een Canadees die in Canada een oud oorlogsschip in museale staat houdt, met een MS 26 aan boord, en nog een op reserve. Een Nederlandse oud Marine man die als hobby heeft het weer compleet maken van de radiohut van de Geertje Buisman, inclusief MS 26, die hij van Radio Holland in bruikleen gekregen heeft. Zie: https://www.kustvaartforum.com/viewtopic.php?f=1&t=7582
Deze KH MS 26 staat op blz. 21.

De MS 26 uit de Geertje Buisman collectie.

Dat geeft moed, de apparaten zijn zeldzaam, maar dus nog niet uitgestorven!
Blijven zoeken en geduld hebben dus.
Niet veel later kwamen we via de Geertje Buisman op een zaterdag in Juli bij Radio Holland in Rotterdam terecht. Daar wordt door vrijwilligers een verzameling oude navigatie- en communicatieapparatuur beheerd. Af en toe wordt er ook opgeruimd, en kunnen serieuze liefhebbers in aanmerking komen voor het af te stoten "Oud Roest".
Daar wilden me maar al te graag gebruik van maken, zo'n  kans krijg je maar 1 keer!

MS 29, duidelijk wel familie, maar geen MS 26.

Helaas werd het enthousiasme wat getemperd doordat die zaterdag bleek dat het niet om een MS 26 maar om een MS 29 ging. Een ander apparaat met een andere toepassing.
Als liefhebber van oud spul hadden we een paar maand eerder op de Spaanse eBay twee foldertjes gevonden. Van een MS 26, en een van een MS 28/29. Daar werd duidelijk in omschreven dat de MS 26 die we zochten een apparaat is voor hydrografisch werk, en de MS 29 voor de visserij.
We hadden dus een Fishfinder opgehaald in Rotterdam.

The best Fishfinder in the world.
Documentatie Kelvin Hughes.

Enig gebel en gemail met "Rotterdam" leverde op dat er wel degelijk een MS 26 geweest was, maar dat die nu niet meer aanwezig was.
Vervolgens begonnen met de speurtocht naar waar die MS 26 dan wel terecht gekomen was.

For surveying, dus echt iets voor een Dregboot.
Documentatie Kelvin Hughes.

Al weer dank zij de Geertje Buisman was er een aanknopingspunt. Dit keer kwamen we terecht in  Scheveningen, waar een hele club vrijwilligers de haringlogger SCH 236 "Noordster" aan het opknappen is. Zie: https://www.sch236.nl
En die hadden in januari in Rotterdam een MS 26 mee gekregen voor in hun stuurhut, niet wetende dat dat een apparaat voor "Hydroghaphic Survey" is, terwijl wij ondertussen in Groningen beschikten over "The best Fishfinder in the world".
De Noordster is net als de Dreg IV gebouwd in 1950. Daarbij passen de beide Depth Sounders goed qua tijdsbeeld.

MS 26, documentatie Kelvin Hughes.

Nu zijn de restauratoren van de SCH 236 serieus en precies, net als die van de Dreg IV. Dus er was te praten over omruilen van de dieptemeters. De vrijwilliger die verantwoordelijk is voor de museale inrichting van de SCH 236 kon het zelfs zo regelen dat we op slechts een uur autorijden van de DregIV elkaar konden treffen. Aldus geschiedde, op 15 augustus werden de apparaten geruild, zodat wij straks geen vis kunnen vinden, en de SCH 236 geen waterkaarten kan maken.
Scheveningen en de SCH 236 hebben we dus niet gezien, dat moet later nog een keer gebeuren.
Maar: het is gelukt, een origineel echolood voor de Dreg IV!

Eindelijk, een MS 26!

We hebben nu de kast met de schrijver en de "Tickerbox" die de zender aanstuurt. Geen compleet systeem, maar zoals eerder geschreven, de kans dat je dat werkend krijgt is niet zo groot. De hoeveelheid werk om dat te proberen is echter wel aanzienlijk. Werk is er nog genoeg, dus we moeten maar blij zijn dat de rest van de apparatuur er niet bij is.

40 kg 50'er jaren techniek.

De MS 26 hing tegen het houten achterschot van de stuurhut. Hoe, dat weten we niet. Hij weegt bijna 40kg, dus er moet nog wel wat bedacht worden om te voorkomen dat dit bijzondere apparaat met achterschot en al in de diepte verdwijnt. Helemaal zonder werk zijn we dus nog niet, met deze mooie nieuwe aanwinst!

Dat we in het bezit zijn gekomen van een MS 26 danken we aan de betrokkenheid van de "Geertje Buisman", de Radio Holland Oud Roest vrijwilligers, 

en de vrijwilliger museale inrichting van de SCH  236.

Dank voor de hulp en betrokkenheid.

En dan komt in oktober 2021 ook nog de kers op de taart. 

Op zoek naar wat anders in een Marine-grijze omgeving, bleek er een kast te zijn waarvan de sleutel al enige tijd onvindbaar was. Toegegeven, het koste wat tijd, maar toen de sleutel er was, bleek het zoeken niet vergeefs. 

Twee transducers, origineel en ongebruikt.

In de kast lagen twee transducers van een KH echolood. In prima staat, alsof ze op reserve gelegen hadden en nooit ingebouwd waren. De Marine-grijze omgeving had geen toepassing voor de transducers, we mochten ze meenemen. 

Nee, we gaan ze niet inbouwen of tot leven wekken, de "to do" lijst is daar veel te lang voor. 

Maar we zijn wel blij dat het hydrografische echolood nu vrijwel kompleet is, uiteindelijk blijkt Mission Impossible toch niet zo impossible.