Slampamper

Slampamper naast de ankerlier.

Een slampamper is er, doet weinig of niets en terwijl hij niets doet heb je er eigenlijk niets aan. Een begrip met veel Niets dus.
Maar zonder slampamper is het ook niets. Je hebt hem wel nodig.
In het geval van de Dreg IV zijn er zelfs twee, en die zijn beide nodig, al doen ze beiden doorgaans dus niets.

Een boot heeft een anker, dat is eigenlijk de noodstop van de boot. Gaat het verkeerd, werkt er niets meer, dan is de boot te stoppen of op z'n plek te houden door een of meer ankers te laten vallen.
Is de malheur of averij verholpen, of willen we gewoon verder naar de volgende plek, dan halen we het anker met de ankerketting weer binnen boord. Niets aan de hand. Behalve, als dat anker inhalen niet "wil".

Ankers, ankerlier en de slampamper op het dek van de Dreg.

Het zit zo vast in de bodem, of aan een wrak, of de ketting is ergens om heen gedraaid, zodat binnen halen van het anker niet lukt. Dat betekend dat de boot niet weg kan. De enige mogelijkheid is dan om de ankerketting te kappen, en het anker op de bodem achter te laten. Kappen? Ja kappen. Maar niet door de ketting letterlijk door te snijden of te zagen, maar door de ketting los te maken van het schip.

Oude slampamper van de stuurboord ankerketting.

De laatste schalm van de ankerketting zit aan het schip vast. Aan een constructie, die er wel is maar nooit gebruikt wordt, mag je hopen. Een nietsnut dus. De slampamper.
Op de Dreg IV zijn de slampampers boven de ankerkettingbakken in het dek aangebracht.

De scharnierende pen waar de laatste schalm aan hangt.

Ze bestaan uit een pen die door de laatste schalm gestoken wordt, en die aan het ene uiteinde eindigt als een soort scharnier, en aan de andere kant ondersteund wordt door een U-vormige cup op een as. De pen loopt horizontaal, en de ketting hangt naar beneden. Die as staat zo, dat de opening van de U omhoog wijst.

Oorspronkelijke cup, met de U naar boven.

De laatste schalm hangt aan de pen, de pen ligt in de U en zo gebeurt er dus niets. Totdat de as gedraaid wordt en de U met de opening naar onderen wijst. Dan valt de pen aan die kant uit de U, en het scharnier zorgt er voor dat de pen verticaal valt, en zo de laatste schalm er af glijdt. De ketting kan dan via de gebruikelijke weg de boot uit lopen, en zich voor eeuwig bij het anker op de bodem te ruste leggen. De boot is vrij.

De BB slampamper, verder wou ie niet.

Ooit zijn de slampampers op de Dreg goed werkend geweest. Het asje draaide in een bronsen bus, de inspectiedekseltjes waren nog heel en waterdicht, de pennen nog recht en origineel. Ooit.
Om de ankerkluizen te kunnen vervangen, moesten de kettingen er uit. Werk voor de slampamper dus. Die was zo lang niet gebruikt, dat hij niet in beweging te krijgen was. Uiteindelijk zijn de asjes met grof geweld verdraaid, zodat de kettingen vrij vielen.
Dat moet toch beter kunnen. De slampampers gangbaar maken kwam dus op de ellenlange werklijst te staan.
Een poging om de asjes uit het huis te halen mislukte al meteen.

Helaas de enige demontage methode.

Doorslijpen was de enige optie. Met geweld zijn toen de restanten van de asjes en de bussen naar binnen geslagen. Er was nog genoeg van over om de maten op te kunnen nemen om nieuwe te maken. Ook de hefbomen die de asjes in hun normale "U-boven" stand moeten houden hadden de demontage niet overleefd. En de behuizing van de slampampers was ook niet meer helemaal nieuw meer.

Nieuwe slampamper in wording. Aan de voorzijde van
de oude is de borging te zien, een ingeschroefd boutje

Eerst zijn nieuwe asjes gedraaid. Deze zijn uitgefreesd, zodat er een mooie U ontstond, waar de pennen in kunnen rusten.

Nieuwe slampamper.

Er zijn nieuwe bronsen busjes besteld. De oude waren één geheel geworden met de asjes, en deels doorgeslepen.
De inspectie deksels zijn opgekalefaterd, waarbij er meteen een oog op gelast is om het dekseltje vast te kunnen zetten.

Opgekalefaterd.

De oude methode was een gat in het deksel waardoor een tapeind stak, met daarop een vleugelmoer om de deksel op z'n plek te houden. Wel jammer dat door dat gat ook water naar binnen kwam. De nieuwe methode is dat het deksel met een stukje takelgaren door het oog vast gezet wordt. Ook komt er rubber in het dekseltje, om beter af te dichten tegen de behuizing. We hebben geen fijne herinneringen aan het ontroesten van de ankerkettingbakken, hoe minder (buis)water, hoe beter.

Stuurboord slampamper, gat uit het midden, dunner ijzer,
slecht gelast en de bovenrand is scheef.

Zo te zien is er al eens aan de stuurboord slampamper gewerkt, daar was al een nieuw stuk in gelast. Daardoor was het geheel wat scheluw geworden, en moest de pen een wat ander model krijgen. Voor zover mogelijk is dit verbeterd. De behuizing is opgelast waar nodig. En opnieuw geverfd .

Stuurboord slampamper, opgeknapt.

Aan bakboord zat een rare klont roest op de behuizing. Bij het er af bikken, bleek dat er een messing bordje op gezeten had, met daaronder een prachtige plak roestschilfers. Van het bordje waren alleen de hoeken nog over. Wat voor bordje het geweest is, geen idee. De gaatjes van de kerfnagels waar de hoeken mee vast zaten zijn dicht gemaakt, de roest is weg gebikt en vervangen door verf. De lasnaad naar het dek is opgelast waar nodig, en binnen en buitenkant zijn zo goed mogelijk geconserveerd.

Bakboord slampamper, duidelijk dikker ijzer
 en het gat voor de as zit in het midden.

Er zijn nieuwe hefbomen gemaakt. De oude, vooral de stuurboord, waren nogal lomp en liepen vlak langs de fundatie van de ankerlier. Daardoor kon je je hand er niet goed om heen krijgen om de slampamper in werking te krijgen. Ook al niet omdat het uiteinde op het dek lag.

Oude bakboord en nieuwe hefboom in wording

Dat is nu anders, handvriendelijker en veiliger. Het verzet in de hefboom is wat groter, zodat ook dikke vingers tussen hefboom en lier passen, en aan de onderzijde zit een pootje zodat je je hand er altijd om heen krijgt.

Oude en nieuwe hefboom.

De oude hefboom was aan het asje geborgd door evenwijdig aan de as een gat te boren op de grens van de as en de hefboom, en daar een bronsen boutje in te draaien.  Dat werkt goed, totdat de as gaat roesten en het boutje er niet meer uit te draaien is. Dan kan demontage alleen nog met de haakse slijper.

Nieuwe hefboom, vingerveilig en met een
doorgestoken boutje aan de as gekoppeld. 

In de nieuwe hefboom is een gat dwars door hefboom en as geboord waar een RVS boutje doorgestoken is. Gaat de as roesten en wil de er bout niet meer uit, dan is hij er met enig geweld nog uit te slaan.

Het vastzetten van de hefboom, de slampamper eigenlijk,  blijft zoals het was: met takelgaren is hij in de stand "U-boven" gezekerd, wachtend op de dag dat het nodig is dat hij in beweging komt.
Maar, doet ie ut dan wel? Dat is alleen uit te vinden door het te proberen.
    

Het werkt. De slampamper en het inspectiedekseltje kunnen dus vastgezet, of beter: vastgeknoopt. Dat betekent dat een zeeman met een mes op zak in geval van nood de ankerketting kan kappen.

Een mes is genoeg om het anker te kappen.

Al met al een heel gedoe, zo'n slampamper. Jaren niets doen heeft veel roest en dus veel reparatiewerk opgeleverd. Een beetje bewegen op z'n tijd is dus zo slecht nog niet, zelfs voor een nietsnut.

Slampamper met ketting van boven, ......

... en van onderen.