 |
| De navigatielichten zoals de Marine die gebruikte. |
Zoals de meeste schepen, heeft de Dreg ook navigatie lichten.
Al sinds 1950 is de boot uitgerust met allerlei lampen. Navigatielampen zoals we die kennen, en een paar lampen die op de meeste schepen niet voorkomen.
Die laatsten waren vooral bedoeld voor gebruik tijdens het werken als Dregboot of als Marineschip in het algemeen. Die kunnen dus vervallen of voor wat anders gebruikt worden.
Voor de overblijvende lampen geldt straks dat de stuurman in de stuurhut moet kunnen zien of de lamp buiten brandt. Er moet dus een indicatielampje komen om te kijken of de "echte" lamp het doet, een Defect Navigatielicht Detectie, DND.
De navigatie lichten worden geschakeld op de schakelkast die voor het stuurrad in de stuurhut ligt, de NAV1.
 |
| De NAV1 zoals aangetroffen in de stuurhut onder de betimmering. |
Om een DND in te bouwen, is dit de handigste plek. Dan kunnen de indicatielampjes ook bij de desbetreffende schakelaar komen.
Nu zit er in de NAV1 meer dan alleen de schakelaars om de navigatielichten in te schakelen. Er zitten ook dimmers in, om de navigatielichten minder fel te laten branden. In 1950 dacht men kennelijk dat de Russen een "vijandig vaartuig" wilden spotten door uit te kijken naar de navigatieverlichting van de te bespieden marine.
 |
| Het schema van de NAV1, boven schakelaars, midden dimmers en onder de zekeringen en kabelrail |
Ook zit er een schakelaar in waarmee in een keer omgeschakeld kan worden van
"Vaar" lichten naar het "Anker" licht. En schakelaars voor een "Sleeplicht" en "KNM/OWW" lichten, een aansluiting voor het "Ontmoetingslicht" en schakelaars en dimmers voor de instrument- en kompasverlichting.
En om het helemaal kompleet te maken, een schakelaar voor de keuze van het heklicht.
 |
| Twee heklichten, achter of voor. |
Het hoger geplaatste heklicht op de schoorsteen voor als er achter op het dek bij de spiegel gewerkt werd, of die aan de spiegel voor tijdens de gewone vaart.
De aktie om de DND in de kast in te bouwen is een mooie aanleiding om meteen de hele kast maar door de "APK"-keuring te slepen. Alles nalopen en waar nodig repareren, en dan de DND inbouwen.
 |
| Schakelaars, dimmers, zekeringen, een relatief volle kast, maar wel netjes. |
Eerder hadden we al aan de kast gewerkt om de "Defecten" er uit te krijgen, zoals een alsmaar uitvallend stuurboord licht, zekeringen die spontaan "stuk" gingen etc.
De ergste deffecten zijn dus al verholpen, de laatste loodjes komen nu aan de beurt.
De kast is ooit binnenin opnieuw bedraad en van goede draadcodering voorzien, waarschijnlijk begin jaren '60. Dat scheelt een boel gezoek, zoals we dat bij de HLS en HS kast wel gehad hebben. De binnenkant heeft dus wel aandacht nodig, maar minder als bij de anderen kasten.
De kast is wel vol, een groot "ding" past er niet meer bij. De DND mag dus niet te groot worden.
 |
| De eerste opzet, basis voor een testopstelling. |
We hebben gekozen voor een oplossing waarbij een diode in serie met de lamp gezet wordt, en dan de spanningsval meten over die diode. Die spanningsval is er niet als er geen stroom loopt, dus als de lamp defect is.
Er is met een 24VDC/25W gloeilamp een proefopstelling gebouwd. En zo waar, die werkte meteen.
  |
| Eerst spanning en stroom, daarna wel spanning, geen stroom. |
Genoeg inspiratie om mee door te gaan. Alles wat netter opgeschreven en materiaal uitgezocht en ingekocht.
 |
| Uiteindelijke schema. |
Met hulp van, jawel alweer Harm en zijn collega's bij Okaphone, een printje gemaakt dat werkt en alle lampjes, LED's, ongeveer even veel licht uit laat stralen. Dat laatste was nog een heel gedoe. LED's worden gemaakt om met zo weinig mogelijk stroom zo veel mogelijk licht te genereren. Dat willen we 's nachts niet voor ons hebben als we over het wijde water turen. Vooral witte LED's die weinig licht geven waren slecht te vinden.
 |
| Printje werkt. |
Voor het printje is een houder gemaakt die precies in de kast past. Zo precies dat er weinig ruimte meer over blijft.
De lampjes, die eigenlijk LEDjes zijn, zijn in houders gemonteerd, en de aansluitingen geïsoleerd en verstevigd. Helaas zijn ze niet Marine grijs, maar daar vinden we nog wel wat op.
 |
| Lampje met houder, klaar voor inbouw, geen Marine grijs. |
Nu nog de voedingsdraad naar de lamp onderbreken. Dat gaat het makkelijkst bij de schakelaar. In de + draad moet een onderbreking komen. Om bij de schakelaar de oude en nieuwe draden aan te kunnen sluiten zijn beugeltjes gemaakt met daarop een Weidmuller blokje. Zes in totaal.
 |
| De aansluitblokjes voor bij de schakelaars aan de drooglijn, Marine grijs, .... |
 |
| .... en in de kast gemonteerd. |
 |
| Aangesloten, de voedingsdraad is onderbroken met een diode, twee nieuwe draden lopen naar het printje. |
 |
| Werk in uitvoering, met het test lampje er bij. |
 |
| Het printje voor het eerst in de kast geschoenlepeld. |
De Dregboot had nog een verrassing voor de monteur in petto. Na aansluiten bleek het printje niet te werken. Teleurstelling, maar al snel bleek dat met het printje niets mis was. Ooit, lang geleden, zijn in de HLS de + en - van de voedingskabel naar de NAV1 verkeerd aangesloten. Dat is makkelijk te corrigeren.
De buitenkant van de NAV1 kast vertoont duidelijk sporen van een lang leven. Behalve koffie zal er in het verleden ook nog wel wat anders over heen gegaan zijn.
Verschillende bordjes die bij de schakelaars horen zijn los geraakt of een eigen leven gaan leiden.
De buitenkant van de kast zelf laten we voor wat het is tot we in de stuurhut bezig gaan. Maar de deksel moet wel even onder handen genomen worden.
 |
| Ouderdom laat duidelijk sporen na, kastdeksel na demontage. |
Een aantal bordjes moeten gewijzigd worden, we gaan geen OnderWaterWerk meer doen, en hopen ook de lamp KanNietManouvreren niet meer nodig te hebben. Wel moeten we straks een blauw bord hebben en willen we dekverlichting. Nieuwe bordjes voor deze nieuwe functies zijn dus nodig.
Maar eerst de oude bordjes die weer terug moeten komen schoon gemaakt en opgepoetst. We weten van eerder aangepakte schakelkasten dat het resultaat verbluffend kan zijn:
als nieuw.
Lastig is de lijm te verwijderen waarmee de bordjes in een ver verleden op de deksel geplakt zijn.
Zowel van de bordjes als van de kastdeksel wil de lijm er erg slecht af. Maar het lukt, met geduld en een gemeen oplosmiddel. En uiteindelijk een schuursponsje.
Maar eerst de oude bordjes die weer terug moeten komen schoon gemaakt en opgepoetst. We weten van eerder aangepakte schakelkasten dat het resultaat verbluffend kan zijn:
als nieuw.
 |
| Oud als nieuw. |
Zowel van de bordjes als van de kastdeksel wil de lijm er erg slecht af. Maar het lukt, met geduld en een gemeen oplosmiddel. En uiteindelijk een schuursponsje.
 |
| Het was mooi "buiten-schuur-weer". |
Met schuren en verven de ouderdom te lijf.
Daarnaast zijn er ook ook nog gaten voor de nieuwe DND lampjes geboord, een gat voor de potmeter om die lampjes te dimmen en de opstaande rand bij de deksel voor de zekeringen is koffie-dicht afgekit.
Daarnaast zijn er ook ook nog gaten voor de nieuwe DND lampjes geboord, een gat voor de potmeter om die lampjes te dimmen en de opstaande rand bij de deksel voor de zekeringen is koffie-dicht afgekit.
Het resultaat mag er zijn, de nieuwe verf maakt een boel goed.
Daarna naar Lukken om nieuwe gegraveerde bordjes te bestellen. Lukken kan als geen ander de cirkelvormige bordjes zo maken dat ze grote overeenkomst vertonen met de oude bordjes die blijven.
De nieuwe bordjes kunnen na enige tijd opgehaald worden. Om de ronde bordjes goed te kunnen positioneren worden twee mallen gemaakt die in het gat van de schakelaar centreren.
Enige concentratie en een vaste hand zijn een vereiste. En geduld. Maar het komt goed.
Nu maar hopen dat deze plakactie langer beklijft dan de vorige, we hebben geen zin in nog een keer plakken.
De teksten op de nieuwe bordjes geven de nieuwe functies weer. Niet dat al die nieuwe functies er al zijn, maar als de deklichten "klaar" zijn, kunnen ze op de NAV1 ingeschakeld worden.
De indeling van de zekeringen, de groepen, is daarvoor aangepast aan de nieuwe functies. In de afdekklep voor de zekeringen is een nieuw, aangepast, bordje gemonteerd.
Voor de vervallen groepen is dus een nieuwe functie terug gekomen. Zo komen bij voorbeeld naast de slingerruit ook de zekeringen voor de ruitenwissers in de NAV1.
Nu de kast er "zo goed als nieuw" uit begint te zien, moeten we ook wat gaan doen aan de knoppen die bij de schakelaars horen. Van de oude knoppen is een groot deel onder invloed van de tand des tijds verworden tot een brokkelig stukje bakeliet.
Veelvuldige demontage van de knoppen, om de deksel van de kast te kunnen halen, heeft hier ook geen goed gedaan. Repareren of nieuw is de vraag.
Eerdere contacten met Santon in Rotterdam hadden toen gezorgd dat de HS-kast afgemaakt kon worden, zie: http://dregiv.blogspot.nl/2014/08/gelijk-naar-wissel.html .
Bellen en mailen leverde op dat we 10 originele knoppen konden kopen. Waar vindt je dat nog: een ogenschijnlijk onbelangrijk onderdeel is na 67 jaar gewoon nog leverbaar!
Met enige overmoed dan ook maar op zoek gegaan naar Albert van der Perk, Rotterdam, die de dimmers in de kast geleverd heeft. Ook die knoppen zijn niet "zo goed als nieuw" meer.
Helaas, we komen terecht bij Batenburg Mechatronica, en dat blijkt een andere wereld geworden te zijn.
Dan gaan we de knoppen zelf restaureren.
Om al te zeer uitstraling van de indicatielampjes te voorkomen wordt om het LED lampje een kapje gemonteerd. Je kan nu niet meer direct in het lampje kijken, maar je ziet de reflectie van het licht in het kapje. Ook kan het lampje niet meer in de ruit reflecteren. Bijkomend voordeel is dat de kapjes marine grijs gemaakt kunnen worden, en zo het chroom van de LED-houders afdekken.
Daarnaast is er de dimmer om de LED lampjes minder licht uit te laten stralen, Meer of Minder DND. Wettelijk voorgeschreven, maar het zal in een maan-loze nacht wel geen luxe zijn.
 |
| Kast onderdelen, oud en nieuw, in de verf. |
 |
| Deksel NAV1 kan aan een tweede leven beginnen. |
 |
| Opplakken schildjes met een malletje. |
Nu maar hopen dat deze plakactie langer beklijft dan de vorige, we hebben geen zin in nog een keer plakken.
 |
| Alle bordjes op hun plek en vast. |
De indeling van de zekeringen, de groepen, is daarvoor aangepast aan de nieuwe functies. In de afdekklep voor de zekeringen is een nieuw, aangepast, bordje gemonteerd.
 |
| Bordje met de oude .... |
 |
| ... en de nieuwe groepenindeling. |
Voor de vervallen groepen is dus een nieuwe functie terug gekomen. Zo komen bij voorbeeld naast de slingerruit ook de zekeringen voor de ruitenwissers in de NAV1.
Nu de kast er "zo goed als nieuw" uit begint te zien, moeten we ook wat gaan doen aan de knoppen die bij de schakelaars horen. Van de oude knoppen is een groot deel onder invloed van de tand des tijds verworden tot een brokkelig stukje bakeliet.
 |
| Knoppen met een lang leven achter zich. |
Eerdere contacten met Santon in Rotterdam hadden toen gezorgd dat de HS-kast afgemaakt kon worden, zie: http://dregiv.blogspot.nl/2014/08/gelijk-naar-wissel.html .
 |
| Nieuwe knoppen, exact dezelfde als degenen die geleverd waren in 1950. |
Met enige overmoed dan ook maar op zoek gegaan naar Albert van der Perk, Rotterdam, die de dimmers in de kast geleverd heeft. Ook die knoppen zijn niet "zo goed als nieuw" meer.
Helaas, we komen terecht bij Batenburg Mechatronica, en dat blijkt een andere wereld geworden te zijn.
Dan gaan we de knoppen zelf restaureren.
Al met al wel een heel gedoe om de knoppen weer in 1950-staat te krijgen. Het was een mooi klusje voor de langer wordende winteravonden.
 |
| Oude knoppen weer als nieuw. |
Om al te zeer uitstraling van de indicatielampjes te voorkomen wordt om het LED lampje een kapje gemonteerd. Je kan nu niet meer direct in het lampje kijken, maar je ziet de reflectie van het licht in het kapje. Ook kan het lampje niet meer in de ruit reflecteren. Bijkomend voordeel is dat de kapjes marine grijs gemaakt kunnen worden, en zo het chroom van de LED-houders afdekken.
Daarnaast is er de dimmer om de LED lampjes minder licht uit te laten stralen, Meer of Minder DND. Wettelijk voorgeschreven, maar het zal in een maan-loze nacht wel geen luxe zijn.
 |
| Dimbare indicatielampjes. |
Aan de binnenzijde van de kast hoeven we niet veel te doen. Stofzuigen en schoonmaken. We lopen de aansluitingen na op een slecht contact en controleren of alles goed vast zit. Voor het heklicht wordt de oorspronkelijke aansluiting weer in ere hersteld, een Heklicht is immers geen Sleeplicht. De kabels en groepen die nog niet direct in gebruik genomen worden, worden verwijderd of afgekoppeld.
We hadden geleerd van de " + = - " aansluiting waarbij de hele kast abusievelijk omgepoold was. In de afdekplaat voor de zekeringen dus maar een LED lampje gemonteerd dat direct op de binnenkomende voeding zit. Dan kunnen we zien of de kast voeding heeft, en of de plus en min nog goed zitten.
Vervolgens kan het binnenwerk weer op z'n plaats in de kast, inclusief printje en de aansluitblokjes bij de schakelaars. En heel veel aansluitdraad. Vanaf het maken van het printje tot het klaarmaken van de kast zijn toch meer dan 6 weken verstreken. Met horten en stoten is vooral 's avonds gesoldeerd, geschuurd , geverfd en nog meer.
Maar nu: Deksel er op, en weer een stukje Dregboot klaar.
We hadden geleerd van de " + = - " aansluiting waarbij de hele kast abusievelijk omgepoold was. In de afdekplaat voor de zekeringen dus maar een LED lampje gemonteerd dat direct op de binnenkomende voeding zit. Dan kunnen we zien of de kast voeding heeft, en of de plus en min nog goed zitten.
 |
| Nieuwe binnenkant van oude kast. |
Maar nu: Deksel er op, en weer een stukje Dregboot klaar.
 |
| Kast klaar. |
