Koningin Juliana aan boord van de Dreg IV.

Het gereedschapsbord na aanvulling.

Bij een van de eerste grote opruimacties in het schip kwam een soort gereedschapsbord bovendrijven. Het was een nogal lang bord, een meter of zo, en er was niet goed vast te stellen waar het ooit gehangen had. Voor de hand liggend is in de machinekamer, maar daar was er toen geen plaats voor.
Het bord was marine grijs, en met veel aandacht gemaakt, dus zal al wel lang bij de standaard uitrusting van de Dreg IV gehoord hebben.
Wat er allemaal bij en op hoorde bleef nog wat ongewis.

In de loop van de tijd doken er wel steeds meer delen op die best wel op het gereedschapsbord thuis zouden kunnen horen. Op een gegeven moment ontbraken er nog maar een paar items.
Duidelijk was dat dit bord bedoeld was voor smeren en pakking maken. Al was de vetpers dan overleden, een paar holpijpen gedrost, en bleven er wat lege haakjes op het bord over voor, ja voor wat eigenlijk?

De originele Dreg pakkingsnijder.

In voorjaar 2016 maar eens besloten het bord een vaste plek te gaan geven en een cosmetische behandeling te laten onder gaan.
Het vermoeden was dat het in de machinekamer boven de voorste accukist aan bakboord gehangen had. Daar zaten nog een soort steuntjes waar het bord weliswaar niet op paste, maar die wel aardig de maat hadden. Bovendien de enige plek waar een meter ruimte was, sinds in de achterwand van de machinekamer een doorgang gemaakt was.
Nieuwe steuntjes gemaakt waarop het bord perfect paste. Vervolgens de hele boel ingepakt en naar de werkplaats verhuisd.
Een paar avonden schuren, onnodige gaten dicht maken en verven. Daarbij viel op dat de maker van het bord nogal ambachtelijk te werk was gegaan.

In de bankschroef gebogen aluminium en bronzen steun
met verdwenen opgesoldeerd buisje.

Alle steuntjes zijn van brons of aluminium. Gebogen in een bankschroef of omgeslagen met een hamer. Sommige steuntjes zijn gesoldeerd.
Niet alles zag er meer zo mooi uit. Het beproefde procédé is uitkoken met ontvetter en daarna met deoxidant het metaal weer mooi egaal van kleur maken.

Onderdeel op weg naar een hernieuwd leven

Daarbij viel op dat de koperen buisjes aan het eind dicht gemaakt waren door er een muntje op te solderen. En wel zo, dat Koningin Juliana ons aankeek en haar hoofd precies horizontaal hield, zoals het hoort.

Koperen cent op...

... de zelfbouw pakkingsteker.

                                

De Dreg is van 1950, en Juliana werd koningin in 1948. Het zou dus kunnen dat het gereedschapsbord al direct bij de bouw in de boot gekomen was. Bij de zelfbouw pakkingsteker, vertint hardstalen blad met koperen handvat en opgesoldeerde cent, was het jaar van de munt niet zichtbaar. Maar bij een houder met een opgesoldeerde stuiver moest dat wel kunnen. 

Krabben en poetsen dus. De stuiver bleek van 1951 te zijn, het gereedschapsbord is dus jonger dan de boot. 

Rechts de houder voor de pakkingsteker.

               Dezelfde houder met de stuiver uit 1951.

Een ander aanknopingspunt over het "bouwjaar" van het bord zijn de overgebleven holpijpen. De meesten hebben een ingestampt teken waarop een mannetje met smeedhamer te zien is. Het hoofd lijkt een P, het lijf een V,  N of M. 

Dreg holpijpen met instampt merkteken.

Enig zoeken levert op dat dit het merkteken is van M. Paffrath, Werkzeugfabrik, Remscheid.

Opgericht in 1935, en tot op de dag van vandaag fabrikant van hoogwaardige gereedschappen, voornamelijk holpijpen. Een kwaliteitsproduct, en daar hielden ze bij de marine wel van.

Het merkteken is al die jaren ongewijzigd gebleven, een datering kan er daardoor niet van afgeleid worden.

       

We gaan er maar van uit dat ergens in de jaren '50 een ijverige marineman het bord gemaakt heeft. Ongetwijfeld met veel plezier, alles is mooi rond gevijld, met zorg op maat gemaakt en keurig gemonteerd.

           

Weer schoon en fris, klaar voor de volgende 65 jaar.

Successievelijk krijgen alle houders en beugels hun oude glorie weer terug. Toch blijven er nog een paar open plekken op het bord. Zo ontbreken de pakkingtrekkers, pakkingschaar, een mes en een kniptang. 

Pakkingtrekkers hadden we al, alleen moet de houder wat aangepast. De pakkingschaar is een kado van een bevriende schipper, die hem over had.  De kniptang duikt op bij een kennis die het een onding vindt en spontaan doneert. Maar het mes is een langer verhaal.

Canadese pakking maker, toen in 2007 nog
in de stuurhut zonder Erik Frost mes. 

Kort na aanschaf heeft de Dreg IV een tocht gemaakt met een Canadese kennis als opstapper aan boord. Jaren later kwam dezelfde kennis naar Europa, en had een verzameling oude messen bij zich, die hij als dank voor het verblijf  bij de vriendin van de kapitein achter liet. Merkwaardig genoeg waren deze messen niet van Canadees maar Zweeds of Engels fabrikaat. Oud waren ze wel, dat was goed te zien.

Op zoek naar een mes uit begin jaren '50 de messen maar eens beter bekeken. Er blijkt er een bij te zijn die daadwerkelijk in de jaren '50 en eerder, gemaakt werd. 

Erik Frost na make-over.

Erik Frost, Mora, Sweden. Het mes werd destijds in Zweden gebruikt door soldaten, houtvesters en padvinders. In die tijd zijn deze messen ook in Nederland verkocht. En in Canada dus. Het mes is tegenwoordig, leve het retrotijdperk, zelfs weer in productie genomen.

Een origineel mes uit de tijd van het gereedschapsbord, en ook nog met een mooie geschiedenis.

Wel zag het mes er nogal gebruikt en haveloos uit. Het heeft dan ook even geduurd voor het mes mooi en scherp genoeg was om in de Dreg te mogen hangen!

Schoon, scherp en weer tegen roest beschermd.

Ook de andere onderdelen die op het bord horen zijn schoongemaakt en waar nodig opnieuw gelakt.
Sommige van de holpijpen hadden een zwaar leven gehad, en waren zo verroest dat er met moeite nog iets van te maken was.  Een paar maten holpijpen ontbraken, daar zijn nieuwe voor gekomen. Helaas nog niet van Paffrath, dat komt nog wel een keer.
Uiteindelijk alles aan boord gebracht, opgehangen en gekeken of alles ook paste. Bijna, maar in een paar minuten paste de vetpomp alsof hij al 60 jaar trouwe Dreggenoot was.

Gereedschapsbord klaar en op z'n plek.

Nu is een gereedschapsbord niet het eerste wat je nodig hebt om een schip varend te hebben of te houden, en met een incompleet en smoezelig bord zal de boot ook niet minder goed varen. Toch was het leuk om  het bord er weer zo uit te laten zien alsof een ijverige werviaan er net mee aan boord gestapt was!