Gelijk naar Wissel

Zoals veel schepen, werden ook de Dregboten in 1950 uitgerust met een 220Volt gelijkstroom net. Dat is dus niet wat we thuis hebben, daar hebben we wisselstroom.

Het HS bord zoals bij aankoop schip, met Nieaf meters,
 Santon schakelaars en schildje van "De Hoop Rotterdam".

Gelijkstroom is makkelijk, eenvoudig op te wekken (toen) en geen gedoe met synchronisatie als er meerdere bronnen zijn. En (toen) makkelijker om motoren op een laag toerental te laten draaien, zoals de aandrijving van de Dreglier. Maar vandaag is er toch wel heel veel apparatuur die je aan boord zou willen hebben die wisselstroom gebruikt. Een 230Volt wisselstoom net is dan wel praktischer.
Ombouwen dus naar wisselstroom, maar dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan.

Gelukkig was bij het schip wel een schema van de kast. Dat maakt het wat makkelijker.

Schema HS 220V= Bord,  "De Hoop Rotterdam " 1950

Bij een gelijkstroom net doet men z'n uiterste best om te voorkomen dat een van de polen, de rode + of de zwarte --, in contact kan komen met de massa van het schip. Alles, ook de aansluitingen in de generator, zijn dus geheel van het schip, de massa of aarde, geisoleerd.

Dreg-kabel, 2x2,5 omvlochten loodmantel met rubberkern

Een aarddraad, zoals we die we thuis hebben, ontbreekt dus in een gelijkstroom net. Dat is dan probleem No 1.

Bij een wisselstroom net is in principe de nul, de blauwe draad, in de centrale verbonden met de aarde. Thuis zitten de drie draden in een randaarde stopcontact weliswaar alle drie op een andere pen, maar eigenlijk is de blauwe dus "ergens" met de groen-gele aarde verbonden. De bruine, de fase die de spanning voert, is uiteraard wel van de aarde gescheiden.

De messing aardstrip in de stuurhut voor de antenne's was het enige aardpunt.

Maken we van een gelijkstroom net op een stalen schip een wisselstroom net, dan zit "ergens" een draad van ons net aan de aarde. Dat kan tot vervelende problemen leiden, waarvan roest misschien nog wel de minst gevaarlijke is. In ons wisselstroom net zou dus ook de blauwe draad aan de aarde moeten, aan het schip dus. Dat is dan probleem No 2.

Thuis zit in de meterkast een aardlek schakelaar. Deze stelt vast of de stroom die via de bruine fase ons thuis-net ingaat, er bij de blauwe ook weer uit komt. Verdwijnt er stroom, b.v. naar de aarde, dan schakelt de aardlekschakelaar de stroom af.

Aardlampen, 1x +, 1x - en in het midden de gezamenlijke massa 

Ons gelijkstroom net had geen aardlekschakelaar, slechts twee aardlampen om te kijken of een van de polen toch niet ergens contact met het schip maakte. Die lamp brandde dan wat minder vel. Geen aardlekschakelaar, dat is dan probleem No 3.

In de HS220= zijn twee meters ingebouwd om te kunnen zien wat het voltage van het boordnet is en hoeveel stroom er op dat moment gebruikt wordt. Gelijkstroom wel te verstaan.

Nieaf 100mV / 220V meter

Nieaf 100mV /25A meter

Deze meters willen we wel graag origineel in de kast houden, maar doen het niet op wisselstroom. Dat is dan probleem No 4.

Stap voor stap de problemen maar oplossen.
Eerst moet kast  HS220=  zelf maar eens goed in orde gebracht worden.
Dat in de kast alles wat aangekoekt en geroet is, verbaast ons niet. Dat niet alle zekering houders nog compleet zijn ook niet.

Tja, moet hier en daar beter

De kast schoon gemaakt en die draden die schade vertoonde vervangen.
Gaten in de kast die niet meer gebruikt worden, worden met aluminium plaat dicht gemaakt. Corrosie en losse verf verwijderd, en de kast binnen en buiten opnieuw geschilderd.

HS bord, schuren en schilderen

Er is een nieuwe indeling gemaakt, waarbij er een onderverdeel kast bij gaat komen in het achteronder, en een aansluiting voor een CV ketel en een wasmachine. Ook komt er een aansluiting naar het vooronder om daar later elektrisch te kunnen koken. Daarvoor wordt een deel van de reserve zekeringen gebruikt.

Nieuwe aardrail

In de kast wordt een aardrail geplaatst, waarop de aarddraden van de kabels kunnen worden aangesloten. Het aansluitblok voor de walstroom, prutsplastic met een te kleine mm2, wordt vervangen door een wat degelijker type, een originele  25 A Hazemeyer uit 1950, ooit van de "Roermond" geweest.

"Nieuw" oud 2,5mm2 aansluitblok vervangt oude "nieuw"1,5mm2

En er worden twee aardlekschakelaars geplaatst. Twee is wat overdreven, maar het maakt het storing zoeken later eenvoudiger.

Nieuwe aardlekschakelaar, 30mA

De ene beschermt de hele kast, de andere alleen het deel waar de CV en wasmachine straks op zitten.
De oude aardlampen worden zo aangesloten, dat je er mee kan zien of er een aardlek uit ligt. Hebben zet toch nog een functie.

"Nieuwe" kast met aardlek, gewijzigde
aardlampen en aangepaste bekabeling.

Maar de mooiste reparatie aan de kast was wel het vervangen van de middelste Santon schakelaar. Deze was vroeger gebruikt om de kookplaten in de stuurhut te schakelen. Of er werd erg veel gekookt, of de spijzen waren erg "heet", of met had bedacht dat een zwaarder kooktoestel een betere hap opleverde. Feit was dat de contacten van de schakelaar erg verbrand waren en dat we de indruk hadden dat de schakelaar gewoon in brand gestaan had. Niet meer verantwoord te gebruiken dus.
Een engeltje op onze schouder leidde ons naar de firma die in 1950 de schakelaar geleverd had, Santon in Rotterdam. Kastenbouwer "De Hoop Rotterdam" bleek in die tijd de oorspronkelijk Engelse schakelaarfabriek overgenomen te hebben, en gebruikte uiteraard die schakelaars in hun kasten, dus ook in de Dreg IV. De Hoop is later opgegaan in GTI en toen weer in wat anders, maar de schakelaar fabriek bestaat nog steeds in Rotterdam.

Met dank aan Santon Switchgear, zelfs met de "Oude" knoppen!

Praten en mailen over de schakelaar resulteerde in een doosje dat bezorgd werd. Santon had gezorgd dat exact dezelfde schakelaar als in 1950 geleverd nu weer in de kast gezet kon worden. Wij zien Rolls Royce dat nog niet nadoen!

Nieuw, veilig en weer goed voor de komende 65 jaar!

Geen wonder dat Santon de Rolls Royce onder de schakelaars genoemd wordt. Maar eigenlijk zijn ze nóg beter.

De voorkant van de kast moet aangepast worden. Er moeten twee klepjes voor de aardlekschakelaars komen, andere schildjes bij de knoppen en een andere zekeringlijst.
In de deksel van het HS Bord zijn twee gaten gezaagd op de plaats van de aardlekschakelaars. Om de gaten is van aluminium een rand gemaakt net zoals bij de opening van de klep voor de zekeringen.

Gat in deksel HS Bord ....

.... met een randje

Boven en onder het gat komen een knevels en een scharnier die de "Roermond" ons geschonken heeft, ook jaren '50 en ook "De Hoop". Zie http://dregiv.blogspot.nl/2013/04/oude-troep-voor-ouwe-stroom

Ontverfd "Roermond" hang- en sluitwerk

Om de 2mm dikke aluminium klepjes te kunnen maken is eerst een stalen mal gemaakt. Dat om de overgang van voorkant naar zijkant dezelfde ronding te geven als de grote klep. De mal kan later ook gebruikt worden om op de schuurband de hoogte van de klepjes precies 12mm te maken door het aluminium tot op het staal weg te slijpen.

Gezette klepjes, een met de mal er nog in.

Het "rond" zetten ging verrassend eenvoudig. Maar toen, de hoekjes moesten afgelast. Gelukkig was Marco van sponsor EdoBode zo aardig dit even te doen.

.... en glad gemaakt.

Afgelast door Marco ....

In nog geen 10 minuten waren de naadjes dicht ge-TIG't. Perfect en snel. De lassen glad gemaakt en de gaten voor de bordjes en scharnieren aangebracht.

Klepje met "De Hoop" scharnier uit de "Roermond".

Een scharnier gemonteerd en proef gepast. Bijna goed, dus met weinig nawerk echt goed.
Doordat in de "Roermond" de kleppen niet van aluminium maar van geperst multiplex waren, moeten de nokken voor de knevels aangepast worden, ze moeten lager worden. Je kan je af vragen of een nieuwe nok maken niet minder werk is.....

Twee aangepaste en een originele nok.

Na montage  de klepjes en knevels grijs geschilderd en definitief gemonteerd.

Klepje klaar .......

.... en in RAL 7038 geschilderd.

 

Doordat wat functies in de kast gewijzigd zijn, moeten ook de bordjes op de kast aangepast worden. Schakelaars hebben een andere functie gekregen en zekeringen een andere toepassing. 
Graveer bedrijf Lukken heeft erg z'n best gedaan de bordjes zo "De Hoop"-achtig mogelijk te maken, en dat is gelukt.

De nieuwe bordjes met nieuwe functies, en een paar "originelen".

Ze vonden het zo'n bijzonder project, dat ze besloten de bordjes als sponsoring ter beschikking te stellen! We waren al erg tevreden over de rare modellen bordjes die ze destijds voor de 24V kast gemaakt hebben, nu zijn we niet alleen tevreden, maar ook zeer gelukkig met zo'n flexibele en betrokken leverancier!

De deksel van het HS Bord is klaar. Hopelijk ziet hij er uit alsof "De Hoop" hem zo gemaakt heeft. Van "De Hoop" zijn op "Rotterdam toen en nu" foto's te vinden, zie:
http://oud.rotterdam010.nl/301-A-de-Hoop/A-de-Hoop-index.htm

De Hoop begin jaren '50

Misschien dat een van de mannen op de foto nog aan de kasten voor de Dregboten gewerkt heeft. Een klein klusje voor ze, te zien aan de kast waar ze voor zitten. Die is groter dan de machinekamer van een Dregboot.

Wat nu rest, is deels de kabels vervangen of weer aansluiten, en de problemen 1, 2 en 4 nog even oplossen!