Hazemeyer, AFO, en andere vermiste electro delen

      

                          

De Dreg IV is gebouwd in 1950. En in de opvolgende jaren is er aan het elektrische systeem meermaals verbeterd en veranderd. En de regels en eisen zijn nu anders dan toen. Daar komt nog bij dat hier en daar wat onderdelen zoek, defect of mishandeld raakten. Om de originaliteit van de boot zo veel mogelijk in takt te laten, willen we vervangen en uitbreiden met identieke onderdelen.
Dat valt niet mee. Met veel pijn en moeite is de HLS 24VDC kast weer tip top gemaakt. De HS kast, de onderverdeelkasten en schakelaars en wandcontactdozen wachten nog.
Daarom maar eens een bericht gewijd aan de onderdelen die nog op de verlanglijst staan. In de hoop dat we op een goeie dag op dregboot@gmail.com  een berichtje krijgen, dat iemand nog onderdelen weet of heeft.


Hazemeyer heeft voor de Dreg de lichtschakelaars en de wandcontactdozen geleverd. Ook de onderverdeel kasten zijn van Hazemeyer, de kast zelf althans.

Schakelaars en wcd's tegen achterwand Dreg stuurhut

De firma is in 1907 in Hengelo opgericht door Floris Hazemeijer en specialiseerde zich oorspronkelijk in verdeel inrichtingen. Daar is later van alles bij gekomen. Begin jaren 30 werd zelfs een vuurleidingssyteem ontworpen voor luchtdoelgeschut, dat door onze en de Engelse Marine gebruikt werd.
Uiteindelijk is Hazemeyer onderdeel van Holec geworden, en later door Eaton uit de Holec boedel overgenomen. Het logo van Hazemeyer Hengelo, de dubbele HH, is nu in veel huizen in de meterkast nog terug te vinden.
Aan boord van de Dreg waren de zwarte bakeliet Hazemeyer onderdelen  deels niet meer aanwezig, deels defect.

Gezochte Hazemeyer onderdelen

Zo waren bij een deel van de lasdozen de deksels gebroken, waren een aantal schakelaars kapot en misten bij een aantal wandcontactdozen de aardcontacten en kleppen. Ook zagen sommigen er niet meer uit, al is dat een overkomelijk probleem. Het schip is immers bijna met pensioen. Behandelen met parafine olie leverde weinig verbetering op maar wel erg zwarte handen.

Beloning voor jaren zoeken: een speldje

Jaren zoeken met een mager resultaat. Nou ja, een speldje voor op de overall, leuk maar meer dan dat ook niet.
Vlak bij Groningen, in Hoogezand nota bene, zit een bakeliet schakelmateriaal liefhebber die veel verzamelt en ook beursen en markten af gaat. Een paar jaar terug hebben we hem foto's gegeven, en hij zou uitkijken. Ongelofelijk, maar niet één onderdeel kwam op zijn weg. Dat gaf weinig hoop.

Lasdoos in de Dreg kabelbaan en gezochte Hazemeyer lasdozen

Wel enige hoop kwam uit het Helderse. Daar bleek iemand nog een aantal schakelaars te hebben, die ooit bij de Marine overgebleven waren. Dat was een begin, maar zonder stopcontacten wordt het toch compromissen sluiten, wat we niet willen. Wel werd duidelijk, dat de Marine een grootgebruiker van dit materiaal was, en dat het in schepen 10 jaar jonger dan de Dregboten nog ingebouwd is. We hopen dus op een sloopboot of een nog ongeopend overjarig Marinemagazijn.

Hazemeyer verdeelkast op wensenlijst

Verdeelkast met AFO D1 zekeringhouders

Ook leverde Hazemeyer de zekering/verdeelkasten aan de Marine.
Een daarvan, kast 021, zit tegen het achterschot van de Dreg IV machinekamer.
Deze licht-verdeel kast heeft slechts 4 groepen voor het hele 220V net van het schip.
Als we later in het achteronder een wat leefbaarder situatie willen, zou een extra onderverdeelkast met een groep of 6 welkom zijn.
Zo'n kast zijn we de afgelopen jaren nog niet tegen gekomen.Althans, niet los, alleen nog in gebruik aan boord van andere schepen.






In de Dregboten zitten, zoals in alle Marine schepen grote hoeveelheden zekeringen. Dat zijn nog smeltpatronen in schroefhouders. Simpeler gezegd: wat we vroeger zelf allemaal in de meterkast hadden zitten, "Stoppen"  of "Systeem D" genoemd. Nu zijn deze "stoppen" er in meerdere maten. D2 zat vroeger thuis in de meterkast. Maar er is ook kleinere D1 en grotere D3.

Dreg HS kast, links D1, rechts D2 zekeringen

Het venijn zit in de D1. De D1 in de Dregboten zijn korter en dikker dan wat we wat nu een standaard D1 noemen. De "oude"  of dikke D1 is nog maar sporadisch te verkrijgen. We horen graag wie ze in de buurt van Groningen op de plank heeft.
De Marine hield van kwaliteit. Schok- en trillingsvrije elektro delen waren betrouwbaarder, en gingen langer mee. De zekeringhouders waren van het fabrikaat AFO, en die stonden er om bekend dat ze zeer degelijk en zelf-borgend waren en weinig last van trillingen ondervonden.

Links D2, rechts D1 met AFO houder en passchroeven

De Apparaten Fabriek Overijssel (A.F.O.) werd in 1936 in Zwolle opgericht en produceerde hoofdzakelijk kleinere elektro onderdelen en elektrische huishoudelijke artikelen. Later werd naar Hattum verhuisd, en kwamen daar ook meer industrieele producten bij. Aan de Marine werden naast zekeringhouders ook aluminium en bronzen schakelaars en wandcontactdozen geleverd, waterdicht tot 1 m onder water.
In de Dreg IV ontbrak in 2007 een behoorlijk aantal passchroeven in de D1 zekeringhouders. Wel vonden we alufolie, dubbeltjes en door slecht contact gesmolten isolatie bij de aansluitdraden. Gevaarlijk dus. Maar passchroeven vonden we niet. Tot er weer in het Helderse een aantal overtallig bleken. We konden toen de 24VDC kast weer normaliseren. Maar onderdelen van deze zekeringhouders staan nog steeds op het verlanglijstje.

De schakelkasten in de Dreg IV zijn gemaakt bij "A de Hoop" in Rotterdam. Opgericht in 1892 door twee broers, en tegen 1950 uitgegroeid tot een bedrijf met bijna 1000 medewerkers. 

Er werden elektrische uitrusting voor schepen gebouwd en geïnstalleerd. Waarbij veel zelf ontworpen en gemaakt werd. In de Dreg zit ook nog een De Hoop slingerruit, van eigen ontwerp. En in 1950 nam De Hoop de Engelse schakelaarleverancier Santon over, de Dreg IV heeft dus Santon schakelaars op de verdeelborden.

Catalogus De Hoop 1947,
twee jaar voor aanbesteding Dregboten.

De schakelkasten zijn ontworpen naar de ideeen en normen van die tijd. Maar ook andere toeleveranciers aan de Marine, en zelfs 10 jaar later nog, leverde kasten die op dezelfde leest geschoeid waren. Gelaste aluminium kasten, met scharnierende deksels die met een verende knevel gesloten worden.

Knevels op HLS kast

Achter de deksels de batterijen met zekeringen.
In de Dreg IV is ooit de 220VDC kast als 230VAC kast in gebruik genomen. Dat kan, al heeft het systeem dan geen randaarde. Die moet dus apart aangelegd worden. En er zit geen stroomverschilbeveiliging in, of te wel een "aardlekschakeling". Die laatste zou nog in de kast bijgeplaats moeten worden, liefst achter een soortgelijke deksel, gesloten met dezelfde knevels.  Bij  de 24VDC kast was een knevel krom, en die brak bij recht buigen. Lassen en vijlen loste dat op. Repareren kan dus, maar een hele knevel maken lijkt toch een stap te ver. Dat betekend dus Knevels zoeken!
Gelukkig komen de knevels ook in andere Marine schepen voor, zelfs in aanmerkelijk minder oude schepen dan de Dregboten.  Ook hier hopen op een sloopboot of een nog ongeopend overjarig Marinemagazijn.

Aansluiting voor de looplamp bij het werkbankje.

Tja, en dan nog de bronzen stekkers en stopcontacten. Her en der in de boot zitten kleine WCD's voor het 24V systeem. Vroeger gebruikt voor het aansluiten van het heklicht, ankerlicht, kompasverlichting en meer. 

Bronzen WCD in de machinekamer.

Op de onderdelen die we hebben is niet te vinden wie ze gemaakt heeft. Hoe langer we zoeken, hoe meer waarschijnlijk het wordt dat De Hoop, Rotterdam, ze niet alleen geleverd en geïnstalleerd heeft, maar ook geproduceerd.

Catalogus De Hoop 1947, blz 11, WCD en stekker.

Op een gegeven moment is de navigatieverlichting omgebouwd naar een moderner systeem, maar een paar oude zijn in gebruik gebleven. Daarbij zijn de stopcontacten, WCD's, blijven zitten, en zijn de stekkers verdwenen. 

De enige stekker die we hebben, helaas.

Die stekkers zoeken we dus nog, zodat de kompasverlichting, handseinlamp, looplamp in de machinekamer e.d. weer op de oorspronkelijke WCD aangesloten kunnen worden.

Degene die weet waar de genoemde onderdelen nog "voorradig" zijn, laat het weten, mail naar: Dregboot@gmail.com