Kleine Kromhout

In elk van de 4 Dregboten heeft een hulpmotor gestaan. Een Kromhout 1LS, die moest zorgen voor het 5kW/220Volt gelijkstroom boordnet en voor 1,1 kW 24Volt gelijkstroom om de accu’s te kunnen bijladen.
De huidige Dregkapitein is al eind jaren ‘90 besmet met het Dregvirus. In 2000, 2002 en 2003 is gesproken met toenmalige Dregkapiteins over hun boten. Dat heeft deze aspirant Dregkapitein toen geen boot opgeleverd, maar wel inzicht en kennis.
Een voormalig Dreg IV kapitein vertelde destijds hoe het kwam dat de stuurboord hoofdmotor niet meer origineel was. En wat er met de 1LS hulpmotor gebeurd was: geschonken aan een museum.

Het museum aan de Hoogte Kadijk.

Welk museum werd er niet bij verteld. Toen dan in 2007 deze kapitein de trotse eigenaar van de Dreg IV werd, wilden we toch wel eens weten wat er van “onze” 1LS geworden was. Op zoek dus. Geen vervelend werk, maar door een gebrek aan vrije tijd heeft het toch nog lang geduurd voor we in het juiste museum terecht kwamen: het Kromhout museum in Amsterdam.

Gegevenskaart van de Marine.

Klanten kaart van Kromhout.

Op basis van de door Han Mannaert verstrekte gegevens en de kaart van de Marine, wisten we om welk motornummer het ging, de 11500. Pas in maart 2020 was er voldoende tijd om de kleine Kromhout goed te bekijken en stonden we dan aan de Hoogte Kadijk voor een stukje Dreg-historie. 

Motorenkaart uit het Kromhoutarchief.

De mannen van het museum hadden zich erg ingespannen de motor werkend te maken cq te houden. De generatoren die achter en boven de motor gestaan hebben waren er niet meer. Ook de nogal forse gietijzeren fundatie waar dit allemaal op gestaan heeft zit niet meer onder de motor. Maar verderop in het museum is een dergelijke opstelling wel te zien met een 2LS als energiebron. 

2LS op fundatie in Kromhout museum.

Op de dag dat we er waren kon door drukke werkzaamheden elders in het museum de motor niet gestart worden, maar bij een volgend bezoek zou dat zeker kunnen. 

1000 toeren motor.

De 1LS heeft een maximum toerental van 1000, net als de twee 6LS hoofdmotoren. Voor een gelijkstroomgenerator is het toerental minder van belang, ook bij een lager toerental "levert" de generator, alleen een lager vermogen. We weten niet of het toerental nog op de vraag afgestemd kon worden.

De 1LS met aanzetslinger en 2 generatoren.

Wat direct opvalt is dat de 10 pk of 7,3 kW motor voor de niet zo grote machinekamer van de Dreg IV wel een heel ding geweest is. Ook zonder de Higgs generator er achter! Tegenwoordig zou met de helft van de afmetingen en het gewicht net zo veel energie beschikbaar zijn.

De 11500 van boven,
vrijwel helemaal onder het gangboord.

Op de tekening past het, maar veel ruimte kan er niet over gebleven zijn. En dan te bedenken dat er bij elk van de twee generatoren nog twee kasten kwamen om stroom en voltage te regelen. Een machinist moest toen wel goed weten hoe dit allemaal in te stellen en te onderhouden. 

Daar stond de 7,3 kW 1LS, 
stahoogte 158cm.

Wat we op de tekening niet zien, en wat ook in de elektrische schema’s niet voorkomt, is een startmotor. Dan betekent dat de motor alleen met de hand aangeslingerd kon worden. 

Fundatie voor de 5,7kW opvolger,
maar half zo groot.

De machinist moest dus klein van stuk zijn, maar toch sterk genoeg, om half onder het gangboord staand dit apparaat aan de gang te krijgen. 

Rechts het vliegwiel zonder tandkrans,
links de astap op de krukas waar
de slinger op past.

Op het vliegwiel is aan de Hoogte Kadijk dan ook geen tandradkrans te zien. Wel zit er aan de inlaat een voorziening om de inlaatlucht voor te verwarmen, om de koude (hand)start wat makkelijker te maken.

Inlaatlucht verwarmer op de 1LS uit de Dreg II.

We waren aan de Hoogte Kadijk een paar dagen voor een virus alle Nederlandse musea lam legde. We weten dus niet wanneer we nog een keer terug kunnen komen. 

Gelukkig is de 11500 in goede handen, want we willen de kleine Kromhout nog een keer zien, horen en ruiken draaien. 

Dat krijg je als je besmet bent met het Dregvirus.

Met dank aan de mannen van het Kromhout-museum.